Jako trzeci co do wielkości producent i konsument wodoru w Europie, Polska będzie potrzebować czystego wodoru, aby utrzymać konkurencyjność swoich głównych gałęzi przemysłu i dostosować się do celów klimatycznych – jednak obecnie kraj ten prawie nie produkuje wodoru ze źródeł odnawialnych.

W obliczu zbliżających się terminów regulacyjnych Polska znajduje się w kluczowym momencie i musi wybrać ścieżkę rozwoju czystego wodoru, która odzwierciedla jej realia krajowe. Aby zbadać te wyzwania, CATF i Reform Institute zorganizowały w Warszawie okrągły stół z udziałem przedstawicieli rządu i przemysłu. Dyskusja koncentrowała się na tym, w jaki sposób Polska może zwiększyć skalę wykorzystania czystego wodoru bez spowalniania przejścia na neutralność emisyjną i bez szkody dla konkurencyjności przemysłowej.

Polityka wodorowa nie jest dostosowana do potrzeb przemysłu

Wykorzystanie wodoru w Polsce koncentruje się w sektorach o wysokiej emisji, takich jak rafinacja i chemia, a wkrótce prawdopodobnie dołączy do nich hutnictwo. Zgodnie z REDIII Polska ma wykorzystać co najmniej 180 kt wodoru odnawialnego w przemyśle do 2030 r. – pięć razy więcej niż dzisiejsza całkowita produkcja wodoru odnawialnego w UE. Jednak ograniczona energia odnawialna, sieć energetyczna o wysokiej emisji dwutlenku węgla i wysokie ceny energii elektrycznej sprawiają, że produkcja wodoru odnawialnego na dużą skalę jest w najbliższej przyszłości nieopłacalna.

Przedstawiciele przemysłu ostrzegają, że zbyt szybkie przejście na kosztowny wodór odnawialny może osłabić konkurencyjność. Modelowanie CATF pokazuje, że chociaż wodór odnawialny będzie miał zasadnicze znaczenie w przyszłości, to obecnie jedyną skalowalną i przystępną cenowo opcją jest wodór niskoemisyjny z CCS, który może ograniczyć emisje, podczas gdy Polska pracuje nad dekarbonizacją swojego systemu energetycznego.

Zainteresowane strony zasadniczo zgodziły się, że wdrożenie wodoru będzie wymagało zintegrowanej infrastruktury, stabilnego finansowania, zdolności administracyjnych i elastycznego kształtowania polityki.

Klastry przemysłowe jako punkt wyjścia

Wdrożenie wodoru niskoemisyjnego w istniejących klastrach przemysłowych może stanowić podstawę infrastruktury transportu i składowania CO₂, obniżyć koszty i przyspieszyć redukcję emisji. Dostosowanie planów dotyczących wodoru do strategii zarządzania emisjami dwutlenku węgla pomoże zidentyfikować priorytetowe lokalizacje i skuteczniej kierować ograniczonymi środkami finansowymi. Uczestnicy podkreślili, że finansowanie powinno być ukierunkowane na ogólną redukcję emisji, a nie na faworyzowanie konkretnych technologii.

Obecne przepisy UE uznają tylko wodór odnawialny za środek służący osiągnięciu celów, co grozi pominięciem krajów takich jak Polska. Zainteresowane strony podkreśliły, że rzeczywista redukcja emisji – a nie nakazowe ścieżki produkcji – musi kierować wdrażaniem wodoru, aby zachować konkurencyjność i wypełnić zobowiązania klimatyczne. Osiągnięcie tego celu będzie wymagało bardziej elastycznych przepisów UE, silniejszej koordynacji krajowej i jasnego podziału obowiązków instytucjonalnych.

Czas na strategiczny reset

Polska strategia wodorowa na 2021 r. nadała priorytet nowym rynkom wodoru, ale nie odzwierciedlała dzisiejszej rzeczywistości przemysłowej. Uczestnicy zgodzili się, że nadchodząca aktualizacja strategii musi jasno określić priorytetowe zastosowania, harmonogramy i odpowiedzialne instytucje oraz zintegrować wdrażanie wodoru z szerszymi planami dekarbonizacji przemysłu.

Najważniejsze wnioski

• Włączenie wodoru do polityki dekarbonizacji przemysłu, zapewniając spójność między strategiami krajowymi, takimi jak PEP2040 i zaktualizowany NECP.
• Zapewnienie elastyczności i podejścia portfelowego do technologii, umożliwiającego Polsce osiągnięcie celów klimatycznych przy użyciu najbardziej opłacalnych narzędzi.
• Równowaga między ambicjami klimatycznymi a konkurencyjnością gospodarczą, wspieranie klastrów przemysłowych i umożliwienie elastycznego wdrażania.

Prezentację CATF można znaleźć pod tym linkiem, a prezentację Reform Institute pod tym linkiem.